Šta je anemija i kako se leči?

Malokrvnost termin je koji verovatno i sami veoma često čujete, a ovakvo stanje koje medicina prepoznaje kao anemiju, predstavlja situaciju kada naš organizam nema dovoljno zdravih eritrocita (crvenih krvnih ćelija) kako bi oni preneli kiseonik do svih tkiva.

Kada je anemija prisutna nisu samo smanjeni eritrociti već i hemoglobin kao i hematokrit koji su ispod normalnih vrednosti.

Eritrociti koji se stvaraju u koštanoj srži bitni su za naš organizam jer im je uloga da prenesu kiseonik do svih organa i tkiva, dok je sam hemoglobin sastavni deo eritrocita.

Upravo je hemoglobin protein čija je uloga da vezuje i prenosi kiseonik do udaljenih organa, od kojih su svakako najvažniji mozak i srce.

Kako prepoznati anemiju?

Svakako je najbitnije pratiti svoj organizam jer on uvek šalje potrebne signale. Simptomi anemije mogu biti različiti ne samo po njihovom svojstvu i karakteristikama već i po intenzitetu. U početku ona može biti blaga pa i da prolazi neopaženo, ali su simptomi kasnije izraženiji kako anemija napreduje a time ozbiljno narušava kvalitet života i stanje organizma.

Neki od najčešćih simptoma anemije su slabost, umor, bleda odnosno žućkasta koža, vrtoglavica, bol u grudima, nepravilni otkucaji srca, hladne ruke i noge, glavobolja pa i opadanje kose. Upravo je kod pacijenata koji imaju anemiju situacija da srce mora jače da pumpa kako bi nadoknadilo nedostatak kiseonika u krvi, te su izražene tegobe kao što je ubrzan i nepravilan rad srčanih mišića.

Zbog čega nastaje anemija?

Anemija kao oboljenje može biti privremena ili dugotrajna te se može na osnovu tegoba i simptoma kretati od blagog pa do teškog oblika. Upravo prema uzroku nastanka anemije, možemo razlikovati tri najčešća uzročnika.

Prvi jeste gubitak eritrocita odnosno hemoglobina, a na ovaj način anemija može biti hronična (na primer zbog pojačanih menstrualnih krvarenja – kod žena ili gubitka krvi preko digestivnog trakta), kao i akutna (koja nastaje uglavnom usled gubitka krvi zbog povreda ili nekih operacija).

Medicinska literatura prepoznaje i anemiju koja nastaje kao posledica nedovoljne sinteze eritrocita i hemoglobina koja pak može biti uzrokovane usled nedovoljne proizvodnje crvenih krvnih ćelija ili hemoglobina usled nedostatka vitamina B12, gvožđa ili folne kiseline.

Treći razlog zbog čeda nastaje anemija jeste taj što je ona kao posledica hemolize odnosno razaranja eritrocita koje nastaje usled imunološkog ili nekog drugog uzroka.

Koje vrste anemija postoje?

Najzastupljenija je sideropenična anemija, a povezana je sa nedostatkom gvožđa što je i najčešći uzrok za nastanak anemije. Manjak gvožđa je uglavnom posledica gubitka krvi, a može se javiti bukvalno u bilo kojim godinama. Statistika ipak pokazuje da se najčešće javlja kod male dece i to u čak 40% slučajeva to su deca u predškolskom uzrastu. Takođe, manjak gvožđa se javlja i kod starijih osoba i mladih žena, uglavnom kod onih koje su u reproduktivnom periodu, a čak 30% žena sa ovim problemom su trudnice.

Anemija koja nastaje usled nedostatka gvožđa može se javiti i ukoliko je smanjena ili pak otežana apsorpcija hranljivih materija u digestivnom traktu.

Drugi najčešći tip jeste anemija hronične bolesti, a više uzročnika u to, uglavnom udruženih, sa sideropenijom je uključeno. Ranije se smatralo da ona nastaje u okviru nekih hroničnih bolesti, uglavnom infekcija koje su upalne ili usled malignih bolesti.

Treća vrsta anemije jeste megaloblastna anemija koja nastaje kao posledica nedostatka vitamina B12 ili folata odnosno folne kiseline. Ona se može javiti prilikom smanjenog unošenja folne kiseline ili vitamina B12, ali i usled raznih dijeta, alkoholizma, narkomanije, kao i trudnoće i usled dejstva pojedinih lekova.

Kada pogledamo uzročnike ove anemije primećujemo i veliku ulogu citostatika koji ometaju sintezu DNK u retkim metaboličkim bolestima.

Manjak folata kod pacijenata izaziva dijareju, a pacijenti uglavnom izgledaju ispijeno posebno pri gubitku mase frontalnih mišića.

Sa druge strane manjak vitamina B12 može uzrokovati razne neurološke probleme kod pacijenata i to na primer promenjen mentalni status kao što je periferna neuropatija ili gubitak pamćenja.

Anemija koja nastaje kao posledica nedostatka vitamina B12 ili usled smanjene apsorpcije vitamina B12 naziva se perniciozna anemija, a kod većine pacijenata sa potvrđenom dijagnozom preporučuje se određivanje antiparijentalnih antitela.

Posledica nedovoljnog iskorišćavanja gvožđa dovodi do još jednog oblika ove bolesti, takozvane sideroblastne anemije. Ona može biti nasledna i stečena, a stečene anemije ovog tipa se dele na primarne i sekundarne (koje su izazvane uglavnom alkoholom, lekovima ili nekim drugim bolestima).

Kako se leči anemija?

Iako može delovati bezazleno, ukoliko sama anemija nije praćena simptomima i komplikacijama, ona sa druge strane može biti indikator mnogih drugih ozbiljnih oboljenja. Ukoliko nije lečena ali i zapuštena, anemija može i sama prouzrokovati mnoge dalje komplikacije pa i zdravstvene probleme. Zbog toga, ukoliko vam je lekar rekao da ste anemični, ovo stanje vašeg organizma morate ozbiljno shvatiti.

Samo lečenje anemije zavisi pre svega od uzročnika, ali i od stepena oboljevanja. Uglavnom se terapija sastoji od suplemenata, raznovrsne ishrane koja je bogata gvožđem kao i drugim hranljivim materijama kao što su vitamini B12 i B9.

Lekari koji vam mogu pomoći prilikom lečenja anemije i koji bi trebalo da budu uključeni u proces lečenja su: lekar opšte medicine (pre svega), hematolog, internista, ginekolog, nefrolog, reumatolog ili gastroenterolog.

Da li je anemija opasna?

Iako je mnogi ne shvataju za ozbiljno, statistika u pojedinim slučajevima ne ide na ovu stranu.

Naime, anemija prema medicinskoj praksi može povećati rizik od smrti ili neke dodatne komplikacije u mesecu kada je realizovana operacija. Sve je to primetno čak i kod pacijenata koji imaju samo blagi oblik anemije, a to je pre svega jer ljudi sa anemijom imaju niže vrednosti gvožđa od normalnih vrednosti. S obzirom na to da nam je upravo gvožđe potrebno zbog stvaranja hemoglobina koji nosi kiseonik kroz naš organizam – verujemo da vam je jasno koliko je potrebno na vreme lečiti anemiju.

Na sve ovo potrebno je dodati i statistiku koja kaže da ljudi sa anemijom imaju i povećan rizik od komplikacija koje nastaju nakon operacije srca, smrti u toku operacije ili pak nakon nje.

Takođe, osobe sa anemijom imaju čestu potrebu za transfuzijom krvi nakon operacije, što u mnogome može povećati rizik od dodatnih komplikacija.

Dakle, kada govorimo o ovakvom primeru čak i blaži oblik anemije može u velikoj meri povećati rizik nakon operacije kao i komplikacija koje nastaju nakon hiruških intervencija.